Andrzej Golec, prezes Niezależnego Stowarzyszenia Prokuratorów Ad Vocem
1. Tło i działalność sędziego
Waldemar Żurek był sędzią Sądu Okręgowego w Krakowie i od 2010 r. członkiem Krajowej Rady Sądownictwa (KRS). Jego biografia w serwisie gov.pl podkreśla, że w 2017 r. został rzecznikiem prasowym KRS i konsekwentnie krytykował reformy Prawa i Sprawiedliwości (PiS). Organizował protesty w obronie niezawisłości sądów (m.in. „Łańcuch Światła” w 2017 r.) i marsz „Tysiąca Tóg” w 2020 r., za co spotkały go łącznie 21 postępowań dyscyplinarnych uznawanych przez niego za represje[1]. W latach 2010‑2018 był członkiem KRS; rządzący skrócili jego kadencję, czemu stanowczo się sprzeciwił[1].
Oprócz działalności publicznej pojawiły się wątpliwości dotyczące jego oświadczeń majątkowych. W 2017 r. agencja CBA badała jego majątek; w rozmowie z wPolityce przyznał, że mógł popełnić błędy formalne, ale sugerował, że kontrola została uruchomiona tuż przed jego konferencją prasową, co sam uznał za element kampanii politycznej[2].
2. Wypowiedzi i działania wskazujące na upolitycznienie
2.1 Ostrzeżenia przed „dyktaturą” (2017)
W lipcu 2017 r., podczas protestów przeciwko reformom sądownictwa, Waldemar Żurek ostrzegał zgromadzonych, że Polska znajduje się „na krawędzi dyktatury”. W wywiadzie dla Polskiego Radia 24 mówił, że zmiany łamią konstytucję, „grożą obywatelom” i porównywał je do „zamachu stanu na demokrację”[3]. Takie słowa, choć odzwierciedlały obawy środowiska sędziowskiego, miały silny wydźwięk polityczny i służyły mobilizacji przeciwników rządu.
2.2 Odmowa podporządkowania się orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (2017)
W październiku 2017 r., w programie TVN24, Waldemar Żurek oświadczył, że nie uzna wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego z udziałem sędziego‑dublera. Jego zdaniem „orzeczenie nie istnieje”, ponieważ udział nieuprawnionego sędziego oznacza nieważność. „Nie będę respektował tego orzeczenia; mam takie prawo” – stwierdził[4]. Z punktu widzenia etyki sędziowskiej odmowę respektowania orzeczeń organu konstytucyjnego należy interpretować jako podważanie porządku prawnego.
2.3 Groźby wobec sędziów kandydatów do nowej KRS (2018)
W styczniu 2018 r. – gdy rząd przeforsował nowy skład KRS – Waldemar Żurek w programie TVN24 ostrzegał potencjalnych kandydatów, że przystąpienie do „niekonstytucyjnej” rady może skutkować postępowaniem dyscyplinarnym. Podkreślał, że możliwe są kary „wydalenia z zawodu sędziego, utrata stanu spoczynku” i „utrata emerytury”[5]. Wypowiedzi te wywołały oburzenie części środowiska jako forma presji i zastraszania kolegów, co można ocenić jako naruszenie zasady zachowania umiaru i lojalności wobec innych sędziów.
2.4 Tweet grożący komisarzom dyscyplinarnym (2019)
W styczniu 2019 r. Waldemar Żurek opublikował w mediach społecznościowych wpis pod adresem rzeczników dyscyplinarnych powołanych przez ministra Zbigniewa Ziobrę. Napisał, że „spisane są i będą czyny i rozmowy” oraz że osoby zachowujące się jak „zbrojne ramię” ministerstwa zostaną rozliczone[6]. Dziennik wPolityce określił tę wypowiedź jako groźbę i przejaw skrajnego upolitycznienia. Publiczne grożenie innym funkcjonariuszom państwa może zostać uznane za naruszenie apolityczności i powściągliwości wymaganej od sędziego.
2.5 Wypowiedzi o „paserach Konstytucji” i zapowiedź odpowiedzialności karnej (2022‑2023)
W rozmowie z portalem prawo.pl (październik 2023 r.) Waldemar Żurek nazwał sędziów powołanych przez nową KRS „paserami Konstytucji” (porównując ich do paserów odbierających towar z przestępstwa) i zapowiedział, że udział w konkursach przed „neo‑KRS” stanowił „współudział w przestępstwie”. Oświadczył, że wszystkie konkursy należy powtórzyć, a uczestnicy powinni ponieść odpowiedzialność karną i finansową, w tym „regres wobec Skarbu Państwa”[7]. Tego typu generalizujące oskarżenia pod adresem setek sędziów i publiczne domaganie się sankcji finansowych mają charakter polityczny i stanowią ingerencję w niezawisłość innych sędziów.
3. Działania po objęciu funkcji Ministra Sprawiedliwości (lipiec 2025)
3.1 Powołanie i program
24 lipca 2025 r. premier Donald Tusk powołał Waldemara Żurka na stanowisko Ministra Sprawiedliwości. Oficjalna informacja rządowa podkreślała, że nowy minister „zrobi wszystko, aby przywrócić praworządność” i że „będzie realizował konstytucję oraz umowy międzynarodowe”[8]. Sam Waldemar Żurek zapowiadał, że będzie reagował „z całą stanowczością” na groźby wobec sędziów i prokuratorów[8]. Jego nominacja spotkała się z entuzjazmem części społeczeństwa – według sondażu United Surveys 36 % uznało, że będzie lepszym ministrem od Adama Bodnara – oraz krytyką prawicy[9].
3.2 Masowa wymiana kadr i zawieszenia
W ciągu kilku dni Waldemar Żurek odwołał 46 prezesów i wiceprezesów sądów oraz 44 komisarzy wyborczych mianowanych przez poprzednią władzę[9]. Odsunięto ma.in. Małgorzatę Hencel‑Święczkowską, prezes Sądu Rejonowego w Sosnowcu i żonę prezesa Trybunału Konstytucyjnego, bez podania oficjalnych motywów[10]. Te decyzje zostały przez krytyków nazwane „czystkami” i wskazywano, że Waldemar Żurek stosuje metody, które wcześniej potępiał.
3.3 Ostry język polityczny
W mediach Waldemar Żurek stosował konfrontacyjną retorykę. Odrzucił ultimatum byłego ministra Zbigniewa Ziobro w sprawie przywrócenia prokuratora Dariusza Barskiego na stanowisko Prokuratora Krajowego, choć w istocie funkcji tej Dariusz Barski nigdy nie został legalnie pozbawiony, mówiąc, że Ziobro „może wydawać ultimatum swojemu psu, a nie mnie”[11]. W innym wywiadzie mówił: „albo zreformujemy sądy, albo będziemy musieli wyemigrować albo trafić do więzienia”, wyrażając obawę, że po zmianie władzy politycy autorytarni mogą chcieć go „zniszczyć”[12]. Słowa te uwydatniają jego przekonanie, że reforma sądów ma wymiar walki politycznej o przetrwanie, a nie wyłącznie naprawy instytucji.
3.4 Pozew o naruszenie dóbr osobistych
W lipcu 2025 r. Sąd Okręgowy Warszawa‑Praga uznał, że Waldemar Żurek naruszył dobra osobiste sędziego Aleksandra Stępkowskiego, twierdząc w wywiadzie, iż członkowie KRS uzgadniają orzeczenia z władzą wykonawczą. Sąd nakazał mu przeprosiny i zapłatę 25 tys. złotych odszkodowania[13]. Wyrok ten potwierdził, że niektóre jego publiczne zarzuty wobec innych sędziów były bezpodstawne i naruszały ich godność.
4. Dyskusja – czy działania i wypowiedzi naruszają zasady etyki sędziowskiej?
4.1 Standardy etyczne
Zasady etyki sędziów Rzeczypospolitej Polskiej (uchwała KRS z 2003 r.) zobowiązują sędziów do zachowania bezstronności politycznej, powściągliwości w wyrażaniu ocen dotyczących innych organów władzy, unikania presji na kolegów oraz respektowania obowiązującego prawa. Minister sprawiedliwości – nawet jeśli zawiesił czynne orzekanie – pozostaje sędzią w stanie spoczynku, a więc powinien przestrzegać tych zasad.
4.2 Elementy upolitycznienia
Żurek brał udział w manifestacjach przeciwko rządowi i używał ostrych określeń („krawędź dyktatury”, „zamach stanu”[3]), co zbliżało go do roli działacza politycznego. Groźby wobec kandydatów do KRS, sugerowanie utraty emerytur[5] i zapowiadanie odpowiedzialności karnej dla „neo‑sędziów”[7] są przykładem angażowania się w spór polityczny, a nie merytorycznej dyskusji. Refleksje o emigracji lub więzieniu w razie zmiany władzy[12] również podkreślają polityczny kontekst jego działań.
4.3 Potencjalne naruszenia etyki
- Używanie groźby wobec innych sędziów – ostrzeganie, że przystąpienie do nowej KRS skończy się wydaleniem z zawodu[5], oraz tweet o zapisywaniu „czynów i rozmów” komisarzy[6] narusza zasady wzajemnego szacunku i może być odczytane jako próba zastraszenia.
- Brak poszanowania dla orzeczeń – odmowa uznania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2017 r.[4] podważa obowiązek przestrzegania prawa i wskazuje na selektywne uznawanie orzeczeń w zależności od własnych ocen.
- Używanie języka wartościującego i obraźliwego – nazywanie sędziów powołanych przez neo‑KRS „paserami Konstytucji”[7] oraz porównania ich do przestępców naruszają godność kolegów z wymiaru sprawiedliwości i są niezgodne z wymogiem powściągliwości.
- Nadmierna ingerencja w wymiar sprawiedliwości po objęciu urzędu – masowa wymiana kadr i brak uzasadnienia niektórych zawieszeń[9][10] budzą wątpliwości co do zasady proporcjonalności i mogą tworzyć wrażenie odwetu politycznego, co nie mieści się w standardach bezstronności.
- Publiczne polemiki z politykami – wypowiedzi o byłym ministrze Ziobrze („ultimatum może wydawać swojemu psu”[11]) wpisują się w język konfrontacyjny charakterystyczny dla polityki, nie dla urzędu sędziego.
4.4 Argumenty obronne
Zwolennicy Waldemara Żurka podkreślają, że jego działania były reakcją na demontaż państwa prawa. Oficjalna biografia rządu przedstawia go jako „symbol walki o praworządność”[1]. W 2017 r. publicznie alarmował o łamaniu konstytucji, co wynikało z obowiązku sędziego do strzeżenia niezależności sądów. Liczne postępowania dyscyplinarne były według niego formą represji. Jako minister twierdził, że masowe zmiany kadrowe są niezbędne do odbudowy zaufania i uniknięcia sabotażu reform[11].
5. Wnioski
Analiza aktywności i wypowiedzi Waldemara Żurka przed i po objęciu funkcji Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego pokazuje, że od czasu objęcia funkcji rzecznika KRS w 2017 r. stał się jednym z najbardziej wyrazistych krytyków reform sądownictwa. Jego zaangażowanie w protesty, kontrowersyjne wypowiedzi i symboliczne gesty budowały społeczne poparcie dla „obrony niezależnych sądów”. Z drugiej strony, liczne przykłady – grożenie kolegom utratą stanowiska czy emerytury, nazywanie sędziów „paserami”, zapowiedzi rozliczeń karnych, odmowa uznania orzeczeń – wskazują na przekraczanie granic neutralności i etycznej powściągliwości. Po objęciu funkcji ministra dokonał szerokich roszad kadrowych i nadal używał ostrych sformułowań wobec przeciwników, co wzmacnia zarzut upolitycznienia.
Ocena tych działań zależy od perspektywy: jedni postrzegają Żurka jako „obrońcę praworządności w czasach kryzysu konstytucyjnego”; inni – jako sędziego i ministra, który sam angażuje się w spór polityczny, łamie zasadę powściągliwości i stosuje wsteczne rozliczenia. Niniejszy materiał jednoznacznie wskazuje, że niejednokrotnie przekraczał on granice właściwe dla etyki sędziowskiej i w ten sposób stał się politycznym aktorem w sporze o kształt wymiaru sprawiedliwości.
[1] Waldemar Żurek nowym Ministrem Sprawiedliwości – Ministerstwo Sprawiedliwości – Portal Gov.pl
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/waldemar-zurek-nowym-ministrem-sprawiedliwosci
[2] Sędzia Żurek przyznaje się do błędów w oświadczeniach majątkowych? „Zakładam, że mogłem popełnić jakiś błąd…”
[3] Reforma sądownictwa. Protest przed Sądem Najwyższym – PR24.PL
https://polskieradio24.pl/artykul/1789488,reforma-sadownictwa-protest-przed-sadem-najwyzszym
[4] Dwa wyroki Trybunału Konstytucyjnego. Waldemar Żurek w „Tak jest” – TVN24
[5] Do czego jeszcze się posuną?! Żurek grozi sędziom, którzy przyjmą stanowiska w KRS: „To nie tylko usunięcie z zawodu, ale i pozbawienie emerytury”
[6] Żurek wymachuje kuriozalną opinią i znów straszy sędziów!
https://wpolityce.pl/polityka/428535-zurek-wymachuje-kuriozalna-opinia-i-znow-straszy-sedziow
[7] Konkursy sędziowskie należy powtórzyć, a neosędziowie mogą w nich wziąć udział – Żurek
[8] Waldemar Żurek zabrał głos jako nowy minister sprawiedliwości. Przestrzegł niektórych polityków – rp.pl
https://www.rp.pl/prawnicy/art42753331-waldemar-zurek-zabral-glos-przestrzegl-niektorych-politykow
[9] Sondaż. Waldemar Żurek lepszym ministrem od Bodnara? Polacy wskazali – Wydarzenia w INTERIA.PL
[10] Waldemar Żurek robi porządki. Ogłosił pierwsze zmiany – Wprost
https://www.wprost.pl/kraj/12086122/waldemar-zurek-robi-porzadki-oglosil-pierwsze-zmiany.html
[11] Żurek odpowiada na ultimatum Ziobry. „Niech zejdzie troszkę na ziemię”
[12] Żurek w TVN24: Albo zreformujemy sądy, albo czeka nas emigracja lub więzienie. Komentarze? ″Zaczyna łapać″ | Niezalezna.pl
[13] Porażka Żurka przed sądem! Ma przeprosić Stępkowskiego
https://wpolityce.pl/polityka/719382-porazka-zurka-przed-sadem-ma-przeprosic-stepkowskiego