Wzywamy kierownictwo Ministerstwa Sprawiedliwości do niezwłocznego przywrócenia stanu zgodnego z prawem w Prokuraturze Krajowej, według stanu istniejącego przed dniem 12 stycznia 2024 r., w szczególności poprzez umożliwienie Panu prokuratorowi Prokuratury Krajowej Dariuszowi Barskiemu faktycznego wykonywania funkcji Pierwszego Zastępcy Prokuratora Generalnego – Prokuratora Krajowego, a także umożliwienie wykonywania funkcji przez legalnie powołanych Zastępców Prokuratora Generalnego, dyrektorów departamentów i biur, jak też naczelnika wydziału w Prokuraturze Krajowej oraz bezprawnie odwołanych prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych.
Ponadto, wzywamy do podjęcia działań zmierzających do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym w legalnym jej składzie, jak też do rozwiązania najistotniejszych problemów w funkcjonowaniu prokuratury oraz wdrożenia środków zaradczych.
Zgodnie z uchwałą Izby Karnej Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2024 r., przepisy art. 47 § 1 i 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze (Dz.U. 2016, poz. 178) mają charakter ustrojowy, nie są ograniczone czasowo i pozostają w mocy. Przepisy te stanowiły podstawę prawną przywrócenia Pana Dariusza Barskiego ze stanu spoczynku do służby czynnej w dniu 16 lutego 2022 r. oraz jego powołania na stanowisko Prokuratora Krajowego w dniu 18 marca 2022 r. przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ówczesnego Prokuratora Generalnego. Uchwała ta potwierdza, że działania te były prawnie skuteczne i miały wiążącą podstawę prawną.
Ponadto, w wyroku z dnia 22 listopada 2024 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że usunięcie Pana Dariusza Barskiego z funkcji Prokuratora Krajowego w dniu 12 stycznia 2024 r. przez Prokuratora Generalnego, było niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz ograniczyło Panu Dariuszowi Barskiemu dostęp do służby publicznej.
Analogiczne naruszenia prawa miały miejsce w odniesieniu do odwołań dyrektorów departamentów i biur w Prokuraturze Krajowej oraz prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych, dokonanych wbrew obowiązującym przepisom, w szczególności przepisom ustawy – Prawo o prokuraturze oraz Konstytucji RP, które gwarantują stabilność służby publicznej i ochronę przed arbitralnymi decyzjami.
Działania podjęte od dnia 12 stycznia 2024 r., polegające na stwierdzeniu przez Prokuratora Generalnego, że Pan prokurator Dariusz Barski pozostaje w stanie spoczynku, powierzeniu obowiązków Prokuratora Krajowego Panu Jackowi Bilewiczowi, a następnie Panu Dariuszowi Kornelukowi, jak również na odwołaniu legalnie powołanych dyrektorów departamentów i biur oraz naczelnika wydziału Prokuratury Krajowej oraz prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych, nie znajdują podstawy prawnej i naruszają zasadę legalizmu wyrażoną w art. 7 Konstytucji RP.
Należy pamiętać, iż nie uzyskano wymaganej prawem opinii Prezydenta przy powołaniu Dariusza Korneluka na funkcję Prokuratora Krajowego, co jeszcze bardziej pogłębia nielegalność piastowania przez niego tej funkcji. Nikt bowiem, czy to w procedurze administracyjnej, czy w procesie przed sądem pracy, nie uchylił decyzji Premiera o powołaniu Dariusza Barskiego na Prokuratora Krajowego.
Czynności te doprowadziły do powstania chaosu prawnego w strukturach prokuratury, podważając ważność decyzji kadrowych, procesowych i zarządzeń podejmowanych przez osoby nieuprawnione do pełnienia funkcji kierowniczych.
Nadto, pragniemy zwrócić uwagę, że decyzją Prokuratora Generalnego, bezprawnie skierowano Zastępców Prokuratora Generalnego Panów Michała Ostrowskiego, Roberta Hernanda i Krzysztofa Sieraka do wykonywania obowiązków służbowych w Wydziałach Zamiejscowych Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej, odpowiednio we Wrocławiu w Warszawie i Katowicach. Decyzja ta nosi znamiona działania podjętego bez jakiegokolwiek podstawy prawnej i narusza podstawowe zasady funkcjonowania prokuratury. Godzi przy tym bezpośrednio w autorytet najwyższych organów władzy państwowej.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o prokuraturze, Zastępcy Prokuratora Generalnego są powoływani i odwoływani przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego, po uzyskaniu opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Skierowanie wskazanych powyżej Zastępców Prokuratora Generalnego do wykonywania obowiązków w wydziałach zamiejscowych, bez pozbawienia ich funkcji, stanowi w istocie bezprawne obejście ustawowego wymogu uzyskania zgody Prezydenta RP na odwołanie wymienionych. Tego rodzaju działanie narusza w szczególności art. 31 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o prokuraturze, który określa kompetencje Prokuratora Generalnego jako przełożonego swoich zastępców, ale nie uprawnia go do jednostronnego pozbawiania ich kluczowych prerogatyw wynikających z pełnionej funkcji.
Ponadto, decyzja Prokuratora Generalnego nie znajdowała uzasadnienia w potrzebach organizacyjnych prokuratury.
Przeniesienie doświadczonych prokuratorów, pełniących funkcje kierownicze na szczeblu centralnym, do wydziałów zamiejscowych zajmujących się przestępczością zorganizowaną i korupcją, bez wskazania merytorycznych przesłanek, nie pozostawia żadnych wątpliwości co do rzeczywistych, politycznych intencji tej decyzji. Zastępcy Prokuratora Generalnego pełnią role strategiczne, związane z nadzorem nad działalnością prokuratury, koordynacją postępowań oraz reprezentowaniem Prokuratora Generalnego w kluczowych sprawach. Ich delegowanie do wykonywania obowiązków „liniowych” w wydziałach zamiejscowych nie tylko obniża rangę pełnionych przez nich funkcji, ale również destabilizuje działalność całej prokuratury.
W tym kontekście, decyzja o przeniesieniu Zastępców Prokuratora Generalnego jawi się jako działanie o charakterze wybitnie represyjnym, mające na celu ograniczenie wpływu wymienionych na funkcjonowanie instytucji oraz wywołanie tzw. efektu mrożącego wobec innych prokuratorów, którzy mogliby wyrażać krytyczne stanowisko wobec działań Prokuratora Generalnego. Tego rodzaju praktyki nie znajdują precedensu i są sprzeczne z zasadą niezależności prokuratury, która stanowi podstawę demokratycznego państwa prawnego.
Z kolei w odniesieniu do decyzji Prokuratora Generalnego dotyczącej powołania prokuratora Jacka Bilewicza na stanowisko Zastępcy Prokuratora Generalnego bez uzyskania wymaganej opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, pragniemy wskazać, że stanowiła ona kolejny przykład nielegalnej decyzji personalnej rażąco podważającej fundamentalną zasadę apolityczności prokuratury.
Zgodnie z art. 14 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze, Zastępcy Prokuratora Generalnego są powoływani przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego, po uzyskaniu opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wyposażonego w prerogatywę współdecydowania w sprawach powoływania do wykonywania kluczowych funkcjonariuszy publicznych. Decyzja Prokuratora Generalnego o powołaniu Jacka Bilewicza na stanowisko Zastępcy Prokuratora Generalnego zapadła bez zasięgnięcia opinii Prezydenta RP. W konsekwencji, jako wydana z pominięciem powyższego wymogu ustawowego nie znajduje oparcia w obowiązującym porządku prawnym.
Brak opinii Prezydenta RP czyni akt powołania Jacka Bilewicza nieważnym z mocy prawa, co rodzi poważne konsekwencje dla legalności wszelkich działań podejmowanych przez niego w ramach pełnienia funkcji Zastępcy Prokuratora Generalnego. Wszelkie decyzje podejmowane przez osobę nieuprawnioną do pełnienia tej funkcji pozostają bowiem nieważne, co stwarza ryzyko chaosu prawnego w prowadzonych postępowaniach oraz destabilizuje strukturę organizacyjną Prokuratury Krajowej.
Tego rodzaju działanie Prokuratora Generalnego jest nie tylko niezgodne z prawem, ale również uderza w wizerunek prokuratury jako instytucji szczególnego zaufania publicznego.
Na podstawie decyzji Prokuratora Generalnego skrócono także kadencję pięciu członków Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym. Decyzja ta stanowiła kolejny przejaw rażącego naruszenia przepisów prawa, prowadzącego do zaburzenia właściwego funkcjonowania prokuratury. Zgodnie z art. 42 § 5 ustawy Prawo o prokuraturze, kadencja Krajowej Rady Prokuratorów trwa cztery lata. Odwołanie jej członków przed upływem tego okresu może nastąpić jedynie w ściśle określonych przypadkach, takich jak śmierć, zrzeczenie się mandatu, złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu, odwołanie przez organ, który dokonał wyboru, czy wygaśnięcie albo rozwiązanie stosunku służbowego prokuratora. Decyzja Prokuratora Generalnego o skróceniu kadencji pięciu członków organu nie znajdowała oparcia w żadnej z tych przesłanek, co uczyniło ją działaniem w pełni arbitralnym i sprzecznym z prawem. Nie należy tracić z pola widzenia, że Krajowa Rada Prokuratorów jest organem kolegialnym, którego zadaniem jest wspieranie Prokuratora Generalnego w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania prokuratury oraz ochrona jej niezależności. Skrócenie kadencji członków organu bez uzasadnienia merytorycznego naruszyło jego stabilność, uniemożliwiając mu w konsekwencji skuteczną realizację ustawowych zadań. Tego rodzaju działanie podważa również zasadę ciągłości działania kadencyjnych organów państwa, która jest podstawą demokratycznego porządku prawnego.Decyzja Prokuratora Generalnego nie została poparta merytorycznym uzasadnieniem zaprezentowanym w przestrzeni publicznej, co czyni ją niezgodną z zasadą przejrzystości działania organów władzy publicznej. Przemawia to za uznaniem, że nie była ona podyktowana rzeczywistymi potrzebami organizacyjnymi, a miała wyłącznie charakter polityczny. Skrócenie kadencji pięciu członków Rady obniżyło sprawność funkcjonowania tego organu, który odgrywa kluczową rolę w obszarze polityki kadrowej w prokuraturze, w nadzorze nad szkoleniami prokuratorów, czy w zapewnianiu jednolitości praktyki prokuratorskiej. Nagłe zmiany w jego składzie, obok uniemożliwienia mu prawidłowej pracy, skutkowały obniżeniem zaufanie środowiska prokuratorskiego do działań obecnego kierownictwa prokuratury.W rezultacie, w prokuraturze zaistniały liczne problemy w obszarze jej bieżącego funkcjonowania. Wśród najważniejszych wskazać należy na następujące zagadnienia:
Chaos prawny i destabilizację struktur kierowniczych.
Bezzasadne odwołania osób pełniących kluczowe funkcje w Prokuraturze Krajowej oraz w prokuraturach regionalnych, okręgowych i rejonowych wywołały niepewność prawną i organizacyjną, co negatywnie wpływa na efektywność pracy prokuratury i zaufanie społeczne do tej instytucji.Naruszanie niezależności prokuratorów. Decyzje podejmowane wbrew przepisom prawa, w tym odwołania bez uzasadnienia merytorycznego, podważają niezależność prokuratorów, która jest fundamentem prawidłowego funkcjonowania systemu sprawiedliwości.Obniżenie efektywności postępowań. Zmiany kadrowe i brak stabilności w strukturze organizacyjnej prokuratury powodują opóźnienia w prowadzeniu postępowań karnych, w tym spraw o szczególnym znaczeniu społecznym, co prowadzi do obniżenia skuteczności ścigania przestępstw.
Brak transparentności w procesie decyzyjnym
Decyzje kadrowe podejmowane po 12 stycznia 2024 r. nie były poparte wystarczającym uzasadnieniem prawnym ani merytorycznym, co skutkowało brakiem ich zgodności z zasadami demokratycznego państwa prawnego.Nierównomierne obciążenie pracą. Częste zmiany na stanowiskach kierowniczych i brak ciągłości w zarządzaniu prowadzą do nierównomiernego rozdzielania obowiązków między prokuratorami, co skutkuje przeciążeniem niektórych jednostek i obniżeniem jakości pracy.
Mając na uwadze powyższe przejawy kompletnej dezorganizacji i zaburzenia prawidłowego funkcjonowania prokuratury proponujemy:
Przywrócenie legalnych struktur kierowniczych.
Niezwłoczne przywrócenie Pana Dariusza Barskiego na stanowisko Prokuratora Krajowego. Wycofanie decyzji o skierowaniu Zastępców Prokuratora Generalnego Michała Ostrowskiego, Krzysztofa Sieraka i Roberta Hernanda do Wydziałów Zamiejscowych Prokuratury Krajowej.
Umożliwienie Zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych wykonywanie obowiązków służbowych w pełnym wymiarze.
Natychmiastowe wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji o powołaniu Jacka Bilewicza na stanowisko Zastępcy Prokuratora Generalnego.
Przestrzeganie konstytucyjnych i ustawowych procedur dotyczących powoływania Zastępców Prokuratora Generalnego, w szczególności w zakresie uzyskania opinii Prezydenta RP.
Przywrócenie legalnie powołanych dyrektorów departamentów i biur, jak też naczelnika wydziału Prokuratury Krajowej oraz bezprawnie odwołanych prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych do pełnienia ich funkcji, a nadto przywrócenie bezprawnie odwołanych członków Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Wzmocnienie niezależności prokuratorów.
Podjęcie działań legislacyjnych i organizacyjnych mających na celu ochronę niezależności prokuratorów przed decyzjami administracyjnymi naruszającymi ich autonomię.
Optymalizację zarządzania obciążeniem pracą
Wdrożenie systemu monitorowania obciążenia pracą w poszczególnych jednostkach prokuratury oraz równomiernego rozdzielania spraw, aby zapobiec przeciążeniu prokuratorów i zwiększyć efektywność postępowań.
Przegląd decyzji podjętych po 12 stycznia 2024 r.
Przeprowadzenie audytu wszystkich decyzji procesowych, kadrowych i zarządzeń wydanych przez osoby nieuprawnione do pełnienia funkcji kierowniczych, w celu ustalenia ich ważności i ewentualnego uchylenia lub naprawienia skutków prawnych.
W związku z powyższym, zwracamy się do kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości o niezwłoczne podjęcie działań zmierzających do:
● Niezwłocznego umożliwienia Panu prokuratorowi Dariuszowi Barskiemu realizacji kompetencji Prokuratora Krajowego, w tym zapewnienia dostępu do siedziby Prokuratury Krajowej oraz gabinetu służbowego.
● Niezwłocznego umożliwienia Panom Michałowi Ostrowskiemu Robertowi Hernandowi i Krzysztofowi Sierakowi realizacji kompetencji Zastępców Prokuratora Generalnego, a w szczególności zapewnienia wymienionym dostępu do siedziby Prokuratury Krajowej oraz gabinetów służbowych.
● Przywrócenia do wykonywania obowiązków służbowych legalnie powołanych dyrektorów departamentów i biur oraz naczelnika wydziału w Prokuraturze Krajowej, odwołanych wbrew obowiązującym przepisom po dniu 12 stycznia 2024 r., wraz z zapewnieniem im dostępu do stanowisk pracy i pełnego zakresu kompetencji.
● Przywrócenia do pełnienia funkcji bezprawnie odwołanych prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych oraz umożliwienia im realizacji ustawowych uprawnień i obowiązków w ramach struktury organizacyjnej prokuratury.
● Przywrócenia nielegalnie odwołanych członków Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym i umożliwienia wykonywania im funkcji na forum niniejszego organu.
● Zobowiązania prokuratorów oraz innych funkcjonariuszy publicznych i pracowników jednostek organizacyjnych prokuratury do powstrzymania się od działań uniemożliwiających Panu Dariuszowi Barskiemu, Panom Michałowi Ostrowskiemu i Robertowi Hernandowi, dyrektorom departamentów i biur, naczelnikowi wydziału oraz prokuratorom regionalnym, okręgowym i rejonowym, a nadto legalnym członkom Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym wykonywania ustawowych uprawnień.
● Podjęcia działań zmierzających do wyjaśnienia i usunięcia skutków prawnych decyzji podjętych przez osoby nieuprawnione do pełnienia funkcji kierowniczych w Prokuraturze Krajowej oraz w innych jednostkach prokuratury w okresie od 12 stycznia 2024 r.
● Wdrożenia zaproponowanych powyżej rozwiązań w celu rozwiązania najistotniejszych problemów w funkcjonowaniu prokuratury, w tym przeprowadzenia audytu, wprowadzenia transparentnych procedur kadrowych, wzmocnienia niezależności prokuratorów oraz optymalizacji zarządzania obciążeniem pracą.Powyższe postulaty stanowią warunek konieczny przywrócenia legalnej organizacji prokuratury, jak też zgodnego z prawem i wolnego od politycznych nacisków jej funkcjonowania. Wyłącznie niezwłoczne ich zrealizowanie może stworzyć warunki sprzyjające podjęciu dalszych prac nad reformą niniejszej instytucji, w celu przywrócenia jej zdolności do efektywnej realizacji zadań, do których została powołana.
Deklarujemy zarazem pełne poparcie dla Pana Prokuratora Krajowego Dariusza Barskiego, dla Zastępców Prokuratora Generalnego Panów Michała Ostrowskiego, Roberta Hernanda Krzysztofa Sieraka i Tomasza Janeczka, dla członków Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym, których kadencja została bezprawnie skrócona, jak również pozostałych prokuratorów objętych nielegalnymi decyzjami w ich dążeniu do przywrócenia stanu zgodnego z prawem, obrony niezależności prokuratury oraz zasad demokratycznego państwa prawnego.
Wzywamy wszystkie instytucje publiczne do podjęcia działań mających na celu ochronę porządku ustrojowego w prokuraturze.
Jednocześnie apelujemy do opinii publicznej o wsparcie w monitorowaniu sytuacji, która w obecnej formie staje się polem dalszych działań, godzących w apolityczny charakter prokuratury.
Warszawa, 23 lipca 2025 r.