Wstęp
Projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji, ma na celu ustalenie wynagrodzenia zasadniczego asystentów i starszych asystentów prokuratorów. Niniejsza analiza i opinia, przygotowana przez Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów „Ad Vocem”, koncentruje się na ocenie proponowanych stawek oraz uzasadnieniu konieczności zrównania wynagrodzeń asystentów prokuratorskich z wynagrodzeniami asystentów sędziowskich. Wskazujemy kluczowe argumenty przemawiające za takim rozwiązaniem, uwzględniając kontekst prawny, funkcjonalny i systemowy.
Kontekst projektu
Projekt rozporządzenia reguluje kwestie płacowe asystentów i starszych asystentów prokuratorów, stanowiąc istotny element funkcjonowania prokuratury w Polsce. Został opublikowany w ramach rządowego procesu legislacyjnego i zwolniony z obowiązku opracowywania założeń, co może sugerować jego pilny charakter. Celem projektu jest ustalenie stawek wynagrodzenia zasadniczego, jednak kluczowym pytaniem pozostaje, czy proponowane kwoty są adekwatne i sprawiedliwe
w porównaniu z wynagrodzeniami innych grup zawodowych w systemie sprawiedliwości,
w szczególności asystentów sędziowskich.
Porównanie z asystentami sędziowskimi
Asystenci sędziowscy odgrywają istotną rolę w polskim sądownictwie, wspierając sędziów w analizie akt, przygotowywaniu orzeczeń i prowadzeniu postępowań. Ich wynagrodzenia, regulowane odrębnymi przepisami, są ustalane na poziomie uznawanym za punkt odniesienia dla podobnych stanowisk
w systemie sprawiedliwości. W odróżnieniu od tego, projekt rozporządzenia dotyczący asystentów prokuratorskich proponuje stawki niższe niż te obowiązujące dla asystentów sędziowskich, co rodzi pytania o zasadność takiej dysproporcji.
Kluczowe argumenty za zrównaniem wynagrodzeń asystentów prokuratorskich z asystentami sędziowskimi
Podobny zakres obowiązków i odpowiedzialności
Asystenci prokuratorów i asystenci sędziów wykonują zadania o zbliżonym charakterze i stopniu złożoności. Obie grupy zawodowe zajmują się:
· Przygotowywaniem projektów pism procesowych,
· Wsparciem merytorycznym dla swoich przełożonych (prokuratorów lub sędziów),
Asystenci prokuratorów nie są jedynie pomocą biurową. To osoby, które na co dzień
w szczególności :
· redagują projekty aktów oskarżenia i postanowień o umorzeniu,
· analizują materiał dowodowy,
· uczestniczą w przesłuchaniach i protokołują kluczowe czynności,
· obsługują złożone systemy informatyczne,
· odpowiadają za jakość i terminowość dokumentacji postępowania przygotowawczego.
Analiza projektu w kontekście wynagrodzeń asystentów sędziowskich
Z analizy projektu wynika, że proponowane stawki wynagrodzenia zasadniczego dla asystentów i starszych asystentów prokuratorów są niższe niż te obowiązujące dla asystentów sędziowskich. Taka różnica jest niekorzystna i nie znajduje uzasadnienia w świetle podobieństwa ról obu grup zawodowych. Projekt nie uwzględnia w wystarczającym stopniu znaczenia asystentów prokuratorskich ani ich wkładu w funkcjonowanie systemu sprawiedliwości, co czyni proponowane kwoty niewystarczającymi.
Od asystenta wymaga się ukończonych studiów prawniczych, wiedzy proceduralnej, znajomości orzecznictwa, odporności psychicznej, skrupulatności oraz nienagannego charakteru. Są to kwalifikacje identyczne z tymi, które stawiane są prokuratorskiej aplikacji.
A jednak — wynagrodzenie oferowane za tak odpowiedzialną pracę jest zaledwie o 500 zł wyższe niż płaca pracownika sekretariatu.
Projektowane stawki: 6 500 zł brutto dla asystenta oraz 8 000 zł brutto dla starszego asystenta, w zestawieniu z obowiązkami, które wykonują, są w naszej ocenie głęboko niesprawiedliwe.
Co więcej asystenci sędziów (osoby o tożsamych kompetencjach) otrzymują wynagrodzenie zasadnicze na poziomie 7 500 zł brutto, a starsi asystenci – 9 000 zł brutto. Skutkuje to masowym odpływem kadry z prokuratur do sądów oraz sektora prywatnego, co coraz bardziej destabilizuje jednostki prokuratur rejonowych.
Równie alarmujące są porównania międzynarodowe
W Niemczech, Francji czy Austrii, odpowiednicy naszych asystentów prokuratorów otrzymują wynagrodzenia oscylujące między 13 000 a 17 000 zł brutto miesięcznie. Ich rola jest tam nie tylko stabilna, ale i prestiżowa — stanowi realne zaplecze kadrowe prokuratury. W Polsce, mimo rosnącej liczby spraw i digitalizacji, wciąż pozostają oni jednym z najniżej wynagradzanych zawodów prawniczych.
Motywacja i retencja wykwalifikowanych pracowników
Prokuratura, podobnie jak sądownictwo, zmaga się z odpływem kadr do sektora prywatnego. Wyższe wynagrodzenie asystentów prokuratorskich, równe temu w sądownictwie, mogłoby:
· Zmotywować obecnych pracowników do pozostania w służbie,
· Przyciągnąć nowych, ambitnych prawników.
Jest to szczególnie istotne w kontekście rosnącego obciążenia pracą i znaczenia asystentów dla sprawnego funkcjonowania prokuratury.
Równość i spójność w systemie sprawiedliwości
Prokuratura i sądownictwo to dwa filary systemu sprawiedliwości w Polsce, ściśle ze sobą współpracujące. Zrównanie wynagrodzeń asystentów w obu instytucjach:
· Wzmacnia równość traktowania pracowników,
· Przyczynia się do większej spójności systemu,
· Eliminuje napięcia wynikające z dysproporcji płacowych, wspierając harmonijną współpracę między tymi organami.
Wyrównanie istniejących dysproporcji
Obecnie wynagrodzenia asystentów prokuratorskich są niższe niż asystentów sędziowskich, mimo porównywalnego wkładu w system sprawiedliwości.
Brak uzasadnienia dla tej różnicy podkreśla potrzebę zrównania płac, co:
· Wyrównuje niesprawiedliwe dysproporcje,
· Adekwatnie wynagradza kluczową rolę asystentów prokuratorów w efektywności postępowań.
Opinia
Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów „Ad Vocem” stanowczo opowiada się za zrównaniem wynagrodzeń asystentów prokuratorskich z wynagrodzeniami asystentów sędziowskich. Proponowane w projekcie stawki są nieadekwatne do roli i odpowiedzialności tych pracowników. Zrównanie płac jest:
· Sprawiedliwe – ze względu na podobny zakres obowiązków,
· Motywujące – dla utrzymania i pozyskania wykwalifikowanych kadr,
· Systemowo uzasadnione – dla zapewnienia równości i spójności w systemie sprawiedliwości.
W związku z tym wzywamy do zmodyfikowania projektu rozporządzenia, aby zagwarantować asystentom prokuratorskim wynagrodzenia na poziomie tożsamym z asystentami sędziowskimi.
Podsumowanie
Zrównanie wynagrodzeń asystentów prokuratorskich z asystentami sędziowskimi jest uzasadnione zarówno funkcjonalnie, jak i systemowo. Kluczowe argumenty – podobieństwo obowiązków, potrzeba motywacji pracowników, równość w systemie sprawiedliwości oraz wyrównanie dysproporcji – przemawiają za koniecznością zmian w projekcie. Obecna wersja rozporządzenia nie spełnia tych wymogów, dlatego apelujemy o dostosowanie stawek płacowych do poziomu obowiązującego w sądownictwie.